المنیة فی حکم الشارب و اللحیة (کتاب)« المنية في حكم الشارب و اللحية» تأليف آية الله محمد رضا طبسی نجفی ، در موضوع احکام فقهى تراشيدن ريش و سبيل و بيان اقوال و اختلافات فقهاى بزرگ شیعه در اين زمينه به زبان عربی است. ۱ - درباره کتابكتاب حاضر در سال ۱۳۵۸ به قلم مؤلف به زبان فارسی نوشته شد، سپس در سال ۱۳۶۲ قمرى توسط جناب آقاى محمد کاظمی قزوینی به عربى ترجمه گرديده است. اين كتاب چهارده بار به چاپ رسيده و چاپ سيزدهم آن به زبان فارسى در سال ۱۳۹۴ ق بوده است. نگارنده سعى دارد با ادله شرعى و ديدگاه‌هاى فقها، موارد حرمت تراشيدن محاسن و شارب را بيان كند و شبهات موجود در اين زمينه را پاسخ گويد. در پايان كتاب فهرست منابع و مراجع مؤلف درج شده است. ۲ - ساختار به روش فقه استدلالی ، همراه با تحليل اقوال و استفاده از ادله عقلى و نقلى به نگارش درآمده است. ۳ - گزارش محتوا ۳.۱ - مقدمه اول تا سومدر ابتداى كتاب مقدمه‌اى نسبتاً مفصل در مورد استدلال به آيات قرآن و روايات معصومين عليهم السلام در باب حرمت حلق لحيه و لزوم كوتاه كردن شارب مطرح شده و ديدگاه‌هاى فقهاى اسلامى اعم از فقهاى شیعه و مذاهب اربعه اهل سنت مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. آنگاه از جهت روانشناسى و طبى به بحث درباره تراشيدن ريش و آثار و تبعات روانى و پزشكى آن پرداخته شده و جوانب مختلف موضوع بررسى گرديده است. نگارنده، از لحاظ عقلى و عرفى نيز حرمت حلق لحيه را بيان كرده و آن را امرى بديهى وصف كرده است. [۱]
المنية في حكم الشارب و اللحية، محمد رضا طبسى نجفى، ج۱، ص ۵.
۳.۲ - مقدمه چهارموى در مقدمه كتاب به ضرورت تبعيت از احكام شرع از جنبه عقلى اشاره نموده و فقها را امناى پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه علیهم السلام در بين مردم توصيف كرده و رد كردن حکم و فتواى ايشان را رد قول معصوم عليه السلام و رد كردن معصوم را مخالفت آشكار با خداوند ارزيابى نموده است. [۲]
المنية في حكم الشارب و اللحية، محمد رضا طبسى نجفى، ج۱، ص ۱۳.
۳.۳ - مقدمه پنجم وششمدر مقدمه كتاب همچنين مباحثى درباره طبقات مردم از لحاظ علم و جهل به مسايل شرعى، وجوب رجوع جاهل به عالم در امور دينى، شرح حال معاندين دين، مذمت علماى بد، مباحثى درباره رجعت و سفارش به مجالست با علماى دين مطرح شده است. [۳]
المنية في حكم الشارب و اللحية، محمد رضا طبسى نجفى، ج۱، ص ۱۵.
۳.۴ - مقدمه هفتم وهشتمدر ادامه مباحث، تعريفى از لحیه ( ريش) از لحاظ لغوى و اصطلاحى ارائه شده و فضيلت و ثواب ريش گذاشتن، در ضمن چند روايت بيان گرديده و دلايل متعددى درباره حرام بودن تراشيدن ريش و عقاب آن بيان شده است. [۴]
المنية في حكم الشارب و اللحية، محمد رضا طبسى نجفى، ج۱، ص ۲۶.
مؤلف كتاب معتقد است فلسفه حرمت تابع مفاسدى است كه شارع مى‌داند و عقول ما از درك فلسفه برخى از گناهان و علت حرمت آنها عاجز مى‌باشد.۳.۵ - حرمت به دلیل قرآنىوى در همين رابطه به آيه ۱۱۹ از سوره نساء استدلال كرده و دليل قرآنى حرمت تراشيدن ريش را از آن استخراج مى‌نمايد. ۳.۶ - حرمت به دلیل روايىآنگاه دلايل روايى ديگرى بر حرمت حلق لحيه( تراشيدن ريش) ارائه نموده و روايتى را از كتاب« جعفریات » نقل كرده و مفاد آن را شرح مى‌نمايد. [۷]
المنية في حكم الشارب و اللحية، محمد رضا طبسى نجفى، ج۱، ص ۳۸.
در ادامه به داستان حبابه والبیه و امیرالمؤمنین علی علیه السلام اشاره كرده و بازگشت جوانى به وى و زنده بودن او تا زمان امامت امام رضا علیه‌السلام را شرح مى‌نمايد. [۸]
المنية في حكم الشارب و اللحية، محمد رضا طبسى نجفى، ج۱، ص ۴۸.
۳.۷ - حرمت به دلیل عقل و اجماع وسیرهوى همچنين به حرمت تراشيدن ريش از جهت عقلى و بر طبق دليل اجماع اشاره نموده و حرمت آن را مطابق سيره قطعيه علماى امامیه دانسته است. ۳.۸ - حرمت به دلیل تشبهوى تراشيدن ريش را از اخلاق دشمنان دين اسلام و كفار برشمرده و از باب تشبّه به كفار نيز آن را حرام دانسته است و تراشيدن ريش را شباهت يافتن به زنان دانسته و از باب ادله حرمت تشبّه به زنان نيز حرمت آن را بررسى نموده است. [۹]
المنية في حكم الشارب و اللحية، محمد رضا طبسى نجفى، ج۱، ص ۵۳.
۳.۹ - فتاواى فقهىبيان فتاواى فقهى علماى شيعه اماميه و فتاواى علماى اهل سنت مانند فتواى ابو حنیفه ، فتواى مالک بن انس ، فتواى شافعی و فتواهاى حنابله در مورد حرمت تراشيدن ريش، از مباحث بعدى كتاب مى‌باشد. ۳.۱۰ - خاتمهوى كوتاه كردن شارب يا سبیل را از سنت دانسته و آن را امرى مستحب ارزيابى نموده و مقدار بلندى ريش و سبيل و مكروهات و مستحبات مربوط به آنها را نيز بيان كرده است. [۱۰]
المنية في حكم الشارب و اللحية، محمد رضا طبسى نجفى، ج۱، ص ۸۰.
۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی |